فهرست مطالب
کشور روسیه از سویی با هویت ملی‌اش که نزدیک به یک قرن با کمونیسم پیوند خورده است و از سوی دیگر، پایه‌های ضعیف دموکراسی آن در قرن بیست و یکم شناخته می‌شود؛ سوالی که برای بسیاری از تحلیل‌گران مطرح می‌شود، این است که، آیا روسیه هنوز یک کشور کمونیستی است؟
در نگاه اول پاسخ منفی است؛ روسیه دیگر نمی‌تواند به عنوان یک کشور کمونیستی دیده شود. در واقع اتحاد جماهیر شوروی کمونیستی در 26 دسامبر 1991 به پایان رسید، اما ایدئولوژی‌های کمونیستی آن به طور کامل به پایان نرسیده است.
به گزارش ره آوردنیوز، اگرچه رئیس جمهور فدراسیون روسیه، بوریس یلتسین در سال 1991 حزب کمونیست اتحاد جماهیر شوروی را ممنوع کرد، اما CPRF (حزب کمونیست فدراسیون روسیه) جای آن را گرفت. اگرچه حزب روسیه متحد اکثریت را در اختیار دارد، اما حزب کمونیست فدراسیون روسیه دومین حزب سیاسی بزرگ روسیه است. این بدان معناست که هنوز کمونیست‌ها در اپوزیسیون هستند و تعداد زیادی از روس‌ها هنوز به کمونیسم اعتقاد دارند.
کمونیسم چیست؟
کمونیسم یک سیستم سیاسی و اقتصادی است که به دنبال ایجاد جامعه ای بی طبقه است که در آن ابزارهای اصلی تولید مانند معادن و کارخانه ها در مالکیت و کنترل مردم باشد. هیچ دولتی یا ملک خصوصی یا ارز وجود ندارد و ثروت بین شهروندان به طور مساوی یا بر اساس نیاز فردی تقسیم می شود. بسیاری از اصول کمونیسم از آثار انقلابی آلمانی کارل مارکس نشات می‌گیرد که (به همراه فردریش انگلس) مانیفست کمونیست (1848) را نوشت.
آنچه در سال 1917 میلادی روسیه آغاز شد، به یک انقلاب جهانی تبدیل شد و در کشورهایی دوردست مانند چین و کره تا کنیا و سودان و کوبا و نیکاراگوئه ریشه دوانید.
کمونیسم از انقلاب اکتبر لنین آغاز شد و با به قدرت رسیدن مائوتسه تونگ به چین و قدرت گرفتن فیدل کاسترو به کوبا گسترش یافت.
ایدئولوژی کمونیسم پشت یک طرف جنگ سرد بود و با سقوط دیوار برلین شاهد افول نمادین آن بودیم.
چه کشورهایی کمونیستی هستند؟
زمانی حدود یک سوم جمعیت جهان تحت حکومت های کمونیستی زندگی می کردند، به ویژه در جمهوری‌های اتحاد جماهیر شوروی. امروزه کمونیسم به عنوان شکل رسمی حکومت تنها در پنج کشور چین، کره شمالی، لائوس، کوبا و ویتنام است.
با این حال، هیچ یک از اینها با تعریف واقعی کمونیسم مطابقت ندارد. در عوض، می‌توان گفت که آنها در مرحله انتقالی بین پایان سرمایه‌داری و استقرار کمونیسم هستند. چنین مرحله‌ای توسط کارل مارکس ترسیم شد و شامل ایجاد دیکتاتوری پرولتاریا شد. در حالی که هر پنج کشور دارای حکومت‌های اقتدارگرا هستند، تعهد آنها برای از بین بردن سرمایه‌داری قابل بحث است.
تفاوت کمونیسم با سوسیالیسم در چیست؟
اینکه دقیقا کمونیسم با سوسیالیسم در چه مواردی تفاوت دارد، مدتهاست موضوع بحث بوده است. کارل مارکس این اصطلاحات را به جای یکدیگر به کار برد. با این حال، برای بسیاری، تفاوت را می‌توان در دو مرحله کمونیسم که توسط مارکس بیان شده است مشاهده کرد.
اولی یک سیستم انتقالی است که در آن طبقه کارگر دولت و اقتصاد را کنترل می‌کند، اما همچنان به مردم بر اساس مدت‌زمان، سختی و یا کار خوب دستمزد می‌دهد. سرمایه داری و مالکیت خصوصی، هرچند به میزان محدودی، وجود دارند. این مرحله به طور گسترده به عنوان سوسیالیسم در نظر گرفته می‌شود.
با این حال، در کمونیسم کاملاً تحقق یافته مارکس، جامعه هیچ گونه تقسیم طبقاتی یا دولت یا مالکیت شخصی ندارد. تولید و توزیع کالا بر اصل «از هرکس به اندازه توانش، به هرکس به اندازه نیازش» استوار است.
آیا روسیه ولادیمیر پوتین سرمایه‌داری است؟
نظام سیاسی در روسیه تنها یک دیکتاتوری است که در راس آن توسط رئیس جمهور همیشه در صحنه‌ی آن یعنی ولادیمیر پوتین و دوستان الیگارش آن که زیر نفوذ او هستند، کنترل می شود. حزب پوتین، روسیه متحد، بر هر دو بازوهای قانونگذاری و اجرایی حکومت تسلط دارد و به او سلطنت آزاد موثری برای اداره کشور می‌دهد.
جالب است، مردم روسیه از مقایسه این دولت با اتحاد جماهیر شوروی بدشان می آید. دولت پوتین فرسنگ‌ها با نظام سرمایه‌داری فاصله دارد، از سوی دیگر نه کمونیستی است و نه حتی سوسیالیستی. در واقع روسیه امروز تنها دیکتاتوری است که با حکومت پلیسی اداره می‌شود.
البته بقایای گذشته شوروی روسیه در قالب کمونیست های روسی وجود دارد که از حمایت غیرقابل چشمگیری در داخل دولت برخوردارند.
بنابراین، یکی از راه‌های پاسخ به سوال اصلی این مقاله که «روسیه کمونیست است؟» باید گفت: این کشور گاهی اوقات کمونیستی است و گاهی اوقات نه. همه اینها فقط به دوره زمانی مورد بحث بستگی دارد؛ اما هرچه هست، نظام سرمایه‌داری نیست.
