فهرست مطالب
اسناد طبقه بندی شده دوران جنگ سرد نشان می دهد که آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا CIA از رمان حماسی دکتر ژیواگو به عنوان ابزاری برای تضعیف اتحاد جماهیر شوروی استفاده کرده است.
به گزارش ره آورد نیوز، بوریس پاسترناک در کتاب دکتر ژیواگو، از پزشکی شاعر به نام ژیواگوی قهرمان می‌نویسد.
او درگیر روابط احساسی و دلبستگی‌هایش می‌شود که این دلبستگی، ژیواگو را با انقلاب 1917 روسیه و رویدادهای تاریخی پرتلاطم جنگ داخلی ۱۹۱۸-۱۹۲۰ این کشور، روبرو می‌‌سازد.
ژیواگوی عاشق پیشه، عاشق دو زن است. درونمایه داستان در مورد زندگی مردی است که حوادث بیرونی که از دسترس او خارج هستند، مسیر زندگی‌اش را دگرگون می‌سازند. تمامی این اتفاقات با هم درآمیخته شده و عشقی که وجوه انسانی آن را تا حد جلوه‌ای آسمانی بر فراز می‌کشد را نشان می‌دهد.
کتاب دکتر ژیواگو (Doctor Zhivago)، با سیاست‌های رسمی شوروی در دوران خودش در تضاد بود، به همین دلیل از چاپ آن در روسیه جلوگیری شد.
می‌توان کتاب دکتر ژیواگو را یک شاهکار تمام عیار بوریس پاسترناک (Boris Pasternak) دانست که جزء یکی از مهمترین بیانیه‌ها علیه حکومت‌های توتالیتر، تمامیت خواه و ایدئولوژیک است.
بوریس پاسترناک خالق دکتر ژیواگو که بود؟
پاسترناک در سال 1890 به دنیا آمد، (مانند قهرمان داستانش یوری ژیواگو) متعلق به یک طبقه بافرهنگ و قدیمی مسکو بود که در دهه 1950 به خوبی از فرهنگ معاصر شوروی دور شده بود. دکتر ژیواگو علاوه بر نگرش نه چندان پرستش آمیز نسبت به انقلاب بلشویکی، جنبه های دیگری نیز داشت که آن را برای انتشارات داخل کشور شوروی در آن زمان غیرقابل قبول می‌کرد، از جمله شور مذهبی غیر قابل وصف و بی تفاوتی نسبت به اهداف سوسیالیستی.
اگرچه اتحاد جماهیر شوروی از انتشار رمان پاسترناک امتناع کرد، یک پیشاهنگ ادبی ایتالیایی که در مسکو زندگی می کرد نسخه ای از آن را برای Giangiacomo Feltrinelli، ناشر میلان فرستاد.
در نوامبر 1957، فلترینلی علیرغم تلاش‌های کرملین و حزب کمونیست ایتالیا برای جلوگیری از انتشار این کتاب، دکتر ژیواگو را به زبان ایتالیایی منتشر شد.
همانطور که در واشنگتن پست گزارش شد، آنچه بعداً اتفاق افتاد موضوع 130 سند سیا است که به درخواست پیتر فین و پترا کووی، نویسندگان کتابی به نام «معشوقه ژیواگو» که قرار است به زودی منتشر شود، از طبقه بندی خارج شدند. در ژانویه 1958، مقامات اطلاعاتی بریتانیا دو فیلم با عکس‌های صفحات کتاب را برای سیا فرستادند. بر اساس یادداشت های داخلی، بخش روسیه شوروی آژانس اطلاعاتی آمریکا پس از آن مأموریتی را برای انتشار دکتر ژیواگو به زبان روسی و رساندن آن از پرده آهنین به دست شهروندان شوروی آغاز کرد.
تلاش برای انتشار کتاب «دکتر ژیواگو» به زبان روسی
هیئت هماهنگی عملیات پرزیدنت دوایت دی. آیزنهاور که به شورای امنیت ملی گزارش می‌داد و بر فعالیت‌های مخفی نظارت می‌کرد، به سیا اجازه داد تا کنترل انحصاری بر «استثمار» رمان پاسترناک داشته باشد، مشروط بر اینکه دست‌های دولت ایالات متحده امریکا در این فرآیند قابل مشاهده نباشد.
به منظور انتشار دکتر ژیواگو به زبان روسی اصلی، سیا با BVD، سرویس اطلاعاتی هلند، تماس گرفت و انتشار نسخه گالینگور آن را در لاهه مهندسی کرد. از سپتامبر 1958، نسخه هایی از اولین نسخه چاپی به ایستگاه ها و دارایی های سیا در سراسر اروپای غربی منتقل شد.
نسخه‌های آن به فرانکفورت، برلین، مونیخ، لندن و پاریس راه یافتند، اما بیشتر آنها به بروکسل، که میزبان نمایشگاه جهانی سال بود، ختم شد.
بلژیک برای حدود 16000 بازدیدکننده شوروی که در این نمایشگاه شرکت کرده بودند، ویزا صادر کرده بود، که شامل غرفه هایی برای ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی و 43 کشور دیگر بود. اگرچه ایالات متحده آمریکا نمی‌توانست دکتر ژیواگو را در غرفه خود تحویل دهد، گروهی از کاتولیک های مهاجر روسی یک کتابخانه کوچک در غرفه واتیکان راه اندازی کردند. در آنجا، نسخه‌های کتان آبی رمان به‌طور محتاطانه در اختیار شهروندان شوروی قرار گرفت، بسیاری از آنها برای پنهان کردن کتاب، مجبور شدند جلد ان را پاره کنند.
بوریس پاسترناک برنده نوبل شد
در اکتبر 1958، طوفان فرهنگی پیرامون انتشار رمان دکتر ژیواگو با دریافت جایزه نوبل ادبیات به بوریس پاسترناک به اوج رسید. مقامات کرملین با عصبانیت، این جایزه را یک تحریک ضد شوروی تلقی کردند و نویسنده را مجبور کردند آن را رد کند.
این جایزه برای تلاش‌های تبلیغاتی سیا آدرنالین بود، اگرچه اسناد از طبقه‌بندی خارج شده هیچ نشانه‌ای دال براین ندارد که سازمان سیا فشاری برای دریافت جایزه نوبل به پاسترناک آورده باشد.
تا جولای 1959، حداقل 9000 نسخه از نسخه جیبی دکتر ژیواگو در مقر سازمان سیا، تحت نظارت یک ناشر فرانسوی به نام Société d’Edition et d’Impression Mondiale چاپ شد. بر اساس سوابق سیا، حدود 2000 نسخه از این نسخه ها به جشنواره جهانی جوانان و دانشجویان برای صلح و دوستی در سال 1959 که در وین برگزار شد، آورده شد، در حالی که بقیه توسط «عواملی که با گردشگران و مقامات شوروی در غرب تماس داشتند» توزیع شد.
در مجموع، کتاب دکتر ژیواگوس در میان حدود 10 میلیون نسخه از کتاب ها و مجلاتی بودند که سیا در طول جنگ سرد پشت پرده آهنین توزیع کرد.
فیلم دکتر ژیواگو
دیوید لین با فیلم دکتر ژیواگو اثری تاریخی بر جای گذاشت.
این فیلم با بازی درخشان عمر شریف و جولی کریستی اثری ماندگار در تاریخ سینماست.
داستان فیلم در پس زمینه‌ای از جنگ جهانی اول، انقلاب روسیه در سال 1917 و جنگ داخلی روسیه است که در اواخر دهه 1940 یا اوایل دهه 1950 اتفاق می‌افتد، شامل ژنرال NKVD، یوگراف آندریویچ ژیواگو، در جستجوی دختر برادر ناتنی خود، دکتر یوری آندریویچ ژیواگو، و لاریسا (“لارا”) آنتیپوا است. یوگراف معتقد است زن جوانی به نام تانیا کوماروا ممکن است خواهرزاده او باشد و داستان زندگی پدرش را برای او تعریف کند.
پس از دفن مادرش در روستا‌های روسیه، کودک یتیم یوری ژیواگو توسط دوستان خانوادگی در مسکو برده می‌شود: الکساندر و آنا گرومکو. در سال 1913، ژیواگو، که اکنون یک پزشک است، اما در دل شاعر است، با دختر گرومکوس، تونیا، هنگامی که پس از تحصیل در پاریس به مسکو بازمی‌گردد، دوباره جمع می‌شود. خیلی زود نامزد می‌شوند.
