فهرست مطالب
بحران کانال سوئز در 29 اکتبر 1956 مصادف با آبان ماه 1335 شروع شد؛ آب‌راهی که حدود دو سوم نفت مورد استفاده اروپا از این مسیر می‌گذشت.
به گزارش ره آورد نیوز، پس آنکه جمال عبدالناصر، رئیس جمهوری مصر (1918-1970) کانال سوئز را ملی اعلام کرد، اسرائیل که از تجدید روحیه ملت عرب و قدرت و سربلندی مردم مصر نگران بود با انگلستان و فرانسه متحد شد و در میان بهت و حیرت جهانیان و دو ابرقدرت غرب و شرق، حمله غافلگیرانه مشترکی را از زمین، هوا و دریا برای تصرف کانال سوئز و برکناری سرهنگ ناصر آغاز کردند.
به زودی نیروهای فرانسوی و بریتانیایی به اسرائیلی‌ها پیوستند و تقریباً اتحاد جماهیر شوروی را وارد درگیری کردند.
و به روابط آنها با ایالات متحده آسیب زدند. در پایان، مصر پیروز ظاهر شد و دولت های بریتانیا، فرانسه و اسرائیل نیروهای خود را در اواخر سال 1956 و اوایل 1957 خارج کردند.
این رویداد یک رویداد مهم در میان ابرقدرت‌های جنگ سرد بود.
کانال سوئز کجاست؟
کانال سوئز در مصر زیر نظر دیپلمات فرانسوی فردیناند دو لسپس ساخته شد.
این آبراه مصنوعی در سال 1869 پس از ده سال افتتاح شد و بیشتر مصر را از شبه جزیره سینا جدا می‌کند.
کانال سوئز با طول 120 مایل، دریای مدیترانه را از طریق دریای سرخ به اقیانوس هند متصل می‌کند و اجازه می‌دهد کالاها از اروپا به آسیا راحت‌تر ارسال شوند.
ارزش کانال سوئز به دلیل تجارت بین‌الملل، آن را به منبع قوی برای درگیری در میان همسایگان مصر و ابرقدرت‌های جنگ سرد که برای تسلط با هم رقابت می‌کردند، تبدیل کرد.
جرقه‌ی حمله مشترک اسرائیل، انگلیس و فرانسه به مصر، ملی شدن کانال سوئز بود که توسط جمال عبدالناصر، رهبر مصر در ژوئیه 1956 اعلام شد.
دو سال پیش از آن، در پی جنگ جهانی دوم، ارتش مصر فشار بر بریتانیا را برای پایان دادن به حضور نظامی خود (که در معاهده 1936 انگلیس و مصر اعطا شده بود) در منطقه کانال آغاز کرده بود.
نیروهای مسلح ناصر نیز به صورت پراکنده با سربازان اسرائیلی در امتداد مرز دو کشور درگیر شدند و رهبر مصر هیچ اقدامی برای کتمان ضدیت خود با اسرائیل انجام نمی‌داد.
ناصر با حمایت تسلیحات و پول شوروی و خشمگین از ایالات متحده به دلیل نادیده گرفتن وعده تأمین بودجه برای ساخت سد اسوان بر روی رود نیل، با استدلال به عوارض کشتی‌هایی که از کانال می‌گذرند، دستور توقیف و ملی شدن کانال سوئز را صادر کرد.
بریتانیایی‌ها از این اقدام خشمگین شدند و به دنبال حمایت فرانسوی‌ها (که معتقد بودند ناصر از شورشیان مستعمره فرانسه الجزایر حمایت می‌کند) و اسرائیل همسایه مصر، در یک حمله مسلحانه برای بازپس‌گیری کانال سوئز اقدام کردند.
گفتنی است کمک شوروی برای ساخت سد اسوان در مصر باعث وابستگی بیشتر ناصر به شوروی، گسترش همکاری‌های نظامی دو کشور، نفوذ روزافزون شوروی در کشورهای عربی و اعزام حدود ۲۰ هزار مشاور نظامی شوروی به مصر شد.
بحران کانال سوئز (1956-1957)
اسرائیلی‌ها ابتدا در 29 اکتبر 1956 حملات خود را آغاز کردند.
دو روز بعد، نیروهای نظامی بریتانیا و فرانسه به آنها پیوستند. در ابتدا قرار بود نیروهای سه کشور به یکباره حمله کنند، اما به دلایل نامشخص حملات نیروهای انگلیسی و فرانسوی به تعویق افتاد.
نیروهای فرانسوی و بریتانیایی عقب مانده از برنامه اما در نهایت موفقیت آمیز، نیروهای بریتانیایی و فرانسوی در پورت سعید و بندر فواد فرود آمدند و کنترل منطقه اطراف کانال سوئز را به دست گرفتند.
با این حال، تردید آنها به اتحاد جماهیر شوروی – که با یک بحران فزاینده در مجارستان نیز مواجه بود – فرصت پاسخ دادن را داده بود.
نیکیتا خروشچف، رهبر شوروی (1894-1971) با تهاجم کشورهای غربی و اسرائیل مخالفت کرد و تهدید کرد که اگر نیروهای اسرائیلی-فرانسوی-بریتانیا عقب نشینی نکنند، به اروپای غربی حملات هسته‌ای انجام خواهد داد.
چرا آمریکا در بحران کانال سوئز مداخله کرد؟
البته واکنش دولت دوایت آیزنهاور سنجیده بود.
آمریکا از اقدام شوروی که دستور آماده‌باش کامل نظامی به کلیه نیروهای خود در سراسر جهان صادر نموده بود، استفاده نمود و به متجاوزین اخطار کرد چنانچه فورا عملیات جنگی را در کانال سوئز متوقف ننمایند نیروهای آمریکا به کمک ارتش مصر وارد جنگ خواهند شد.
تهدیدها کار خودشان را کردند. نیروهای بریتانیا و فرانسه تا دسامبر عقب نشینی کردند.
اسرائیل سرانجام در مارس 1957 در برابر فشارهای ایالات متحده تسلیم شد و کنترل کانال را به مصر واگذار کرد.
بحران سوئز اولین استفاده از نیروهای حافظ صلح سازمان ملل بود.
نیروی اضطراری سازمان ملل متحد (UNEF) یک گروه مسلح بود که برای نظارت بر پایان جنگ و خروج سه نیروی اشغالگر به منطقه اعزام شد.
پیامدهای بحران کانال سوئز
پس از بحران سوئز، بریتانیا و فرانسه که زمانی مقر امپراتوری‌ها بودند، بیش از همیشه خود را در نقطه‌ی ضعف دیدند و با ایفای نقش قدرتمندتر ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی در امور جهانی، نفوذ خود را در جهان از دست دادند.
آنتونی ایدن، نخست وزیر بریتانیا، دو ماه پس از خروج نیروهای بریتانیا از مصر، استعفا داد.
این بحران، ناصر را به یک قهرمان قدرتمند در جنبش‌های ملی‌گرایانه رو به رشد عرب و مصر تبدیل کرد.
اسرائیل در حالی که حق استفاده از این کانال را به دست نیاورد، بار دیگر حق حمل کالا در امتداد تنگه تیران را به دست آورد.
ده سال بعد، مصر این کانال را به دنبال جنگ شش روزه (ژوئن 1967) تعطیل کرد.
برای تقریبا یک دهه، کانال سوئز به خط مقدم بین ارتش اسرائیل و مصر تبدیل شد.
در سال 1975، رئیس جمهور مصر، انور السادات، کانال سوئز را به عنوان یک حرکت صلح بازگشایی کرد.
امروزه سالانه حدود 300 میلیون تن کالا از این کانال عبور می‌کند.
