انقلاب نارنجی؛ شروع کشمکش‌های روسیه و غرب بر سر اوکراین

انقلاب نارنجی سلسله اعتراضات خیابانی بود که قبل از آن در کشورهایی چون صربستان و گرجستان رخ داده بود و خواستار تغییرات ساختاری در نظام سیاسی بدون توسل به قوه قهریه بود.

جمهوری اوکراین در جریان انتخابات ریاست جمهوری درگیر بحران سیاسی جانشینی شد که در آن نیروهای ملی در یک رویاروئی برای پیشبرد اهداف خود با هم به مبارزه برخاستند.

این رخداد جرقه‌ی انقلاب نارنجی بود.

ویکتور یانوکوویچ به شدت مورد حمایت پوتین، رئیس جمهور روسیه بود.

پیج اینستاگرام ره آورد نیوز را دنبال کنید؛ روی نوشته کلیک کنید…

یوشچنکو – که بر روی یک سیستم ضد فساد کار می‌کرد– به عنوان نامزد اصلی مخالفان ظاهر شد، اما از بازدید کمپین او از دونتسک و دیگر شهرهای شرقی، جلوگیری شد.

در ماه سپتامبر، وضعیت سلامتی یوشچنکو رو به وخامت نهاد و آزمایش‌های پزشکی بعداً نشان داد که او دچار مسمومیت با دیوکسین شده است.

گفته می‌شود توسط سرویس امنیت دولتی اوکراین انجام شده بود.

دور اول انتخابات ریاست جمهوری، در 31 اکتبر، یوشچنکو و یانوکوویچ هر دو حدود دو پنجم آرا را به دست آوردند.

در دور دوم انتخابات ماه بعد، یانوکوویچ برنده اعلام شد،

اگرچه هواداران یوشچنکو، یانوکوویچ را متهم به تقلب کردند و تظاهرات گسترده‌ای برگزار کردند که به انقلاب نارنجی معروف شد.

معترضان با رنگ نارنجی، رنگ کمپین یوشچنکو، به خیابان‌ها ریختند و کشور نزدیک به دو هفته تظاهرات را تحمل کرد.

حامیان یانوکوویچ در شرق تهدید کردند که در صورت لغو نتایج، از اوکراین جدا خواهند شد.

با این وجود، در 3 دسامبر، دادگاه عالی انتخابات را باطل اعلام کرد و دستور برگزاری دور دوم را برای 26 دسامبر داد.

یوشچنکو متعاقباً با کسب حدود 52 درصد آرا، یانوکوویچ را شکست داد.

اگرچه یانوکوویچ اعتبار نتایج را به چالش کشید، یوشچنکو در 23 ژانویه 2005 سوگند ریاست جمهوری خورد.

آشفتگی سیاسی چند سال اول ریاست جمهوری یوشچنکو را تحت الشعاع قرار داد.

اولین کابینه او تنها تا سپتامبر 2005 دوام آورد، زمانی که او تمام وزرای خود، از جمله نخست وزیر یولیا تیموشنکو، یکی از رهبران انقلاب نارنجی را برکنار کرد.

نخست وزیر بعدی، یوری یکانوروف، تنها تا ژانویه 2006 بر سر کار ماند.

انتخابات پارلمانی در اوایل همان سال، حزب “اوکراین ما” به رهبری یوشچنکو، پس از حزب مناطق یانوکوویچ و بلوک یولیا تیموشنکو، سوم شد.

یانوکوویچ و یوشچنکو؛ یکی رئیس جمهور دیگری نخست وزیر

زمانی که ائتلاف پیشنهادی احزاب نارنجی در پارلمان از هم پاشید، یوشچنکو مجبور شد رقیب خود یانوکوویچ را به عنوان نخست وزیر بپذیرد.

جنگ قدرت متعاقب بین رئیس جمهور و نخست وزیر، که نقش سیاسی آنها با اصلاح قانون اساسی که در سال 2006 اجرایی شد، تقویت شده بود،

یوشچنکو را بر آن داشت تا دور دیگری از انتخابات پارلمانی را در سال 2007 برگزار کند.

بار دیگر حزب رئیس جمهور پشت سر هر دو حزب یانوکوویچ و تیموشنکو قرار گرفت.

با این حال، این بار ائتلافی با بلوک یولیا تیموشنکو برقرار شد و به احزاب نارنجی طرفدار غرب اجازه داد تا با تیموشنکو به عنوان نخست وزیر دولت تشکیل دهند.

از آنجایی که دولت به متعادل کردن اهداف اغلب متناقض حفظ روابط مثبت با روسیه و به دست آوردن عضویت در اتحادیه اروپا ادامه داد،

اختلاف بین یوشچنکو و تیموشنکو به فروپاشی ائتلاف آنها در سپتامبر 2008 انجامید.

در اکتبر رئیس جمهور پارلمان را منحل کرد.

انتخابات پارلمانی که ابتدا برای دسامبر برنامه ریزی شده بود، بعداً لغو شد و احزاب یوشچنکو و تیموشنکو توافق کردند

که ائتلاف جدیدی را همراه با بلوک کوچکتر لیتوین به ریاست ولدیمیر لیتوین تشکیل دهند.

ریاست جمهوری یانوکوویچ

انتخابات ریاست جمهوری بعدی که در 17 ژانویه 2010 برگزار شد، سقوط سیاسی رئیس جمهور یوشچنکو را تأیید کرد که تنها حدود 5 درصد آرا را به دست آورد.

دو نامزد برتر، یانوکوویچ و تیموشنکو، به ترتیب حدود 35 و 25 درصد را به خود اختصاص دادند.

از آنجایی که هیچکدام اکثریت آرا را به دست نیاوردند، دور دوم رأی گیری در 7 فوریه برگزار شد.

نتایج دور دوم عمدتاً بر اساس خطوط منطقه‌ای تقسیم شد، اکثر مناطق غربی اوکراین از تیموشنکو حمایت کردند و اکثر شرق از یانوکوویچ حمایت کردند.

یانوکوویچ با کسب 48.95 درصد آرا – با اختلاف اندک نسبت به تیموشنکو با 45.47 درصد، به ریاست جمهوری رسید.

مطالب مرتبط…

مقایسه توان نظامی ارتش دو کشور اوکراین و روسیه

پوتین مجوز حمله به اوکراین را صادر کرد

اگرچه ناظران بین المللی تشخیص دادند که این نظرسنجی منصفانه بوده است، تیموشنکو نتایج را تقلبی اعلام کرد و از به رسمیت شناختن پیروزی یانوکوویچ خودداری کرد.

او و حامیانش مراسم تحلیف یانوکوویچ را در 25 فوریه تحریم کردند.

هفته بعد، دولت تیموشنکو با رای عدم اعتماد سقوط کرد و میکولا آزاروف از حزب مناطق به عنوان نخست وزیر منصوب شد.

رئیس جمهور یانوکوویچ بعداً در سال 2010 هنگامی که دادگاه قانون اساسی اصلاحات سال 2006 را که قدرت نخست وزیر را افزایش داده بود، لغو کرد، قدرت اجرایی بیشتری به دست آورد.

در آوریل 2010، پس از یک بحث پارلمانی، اوکراین موافقت کرد اجاره بندر سواستوپل به روسیه را که در ابتدا در سال 2017 منقضی می‌شد، تا سال 2042 تمدید کند.

در ازای آن، اوکراین کاهش قیمت گاز طبیعی روسیه را دریافت خواهد کرد.

دولت اوکراین روابط خود را با روسیه در ژوئن 2010 بهبود بخشید، زمانی که رسماً هدف خود برای پیوستن به ناتو را رها کرد.

دولت یانوکوویچ به چرخش خود به سمت مسکو ادامه داد، رهبران اتحادیه اروپا نسبت به حفظ حاکمیت قانون در اوکراین ابراز نگرانی کردند.

سال 2011، تیموشنکو، نخست وزیر سابق، محبوب ترین سیاستمدار کشور، به سوء استفاده از قدرت در رابطه با قرارداد گاز طبیعی در سال 2009 با روسیه محکوم و به هفت سال زندان محکوم شد.

در فوریه 2012، وزیر کشور تیموشنکو، یوری لوتسنکو، نیز به سوء استفاده از قدرت محکوم و به چهار سال زندان محکوم شد.

بسیاری از ناظران معتقد بودند که هر دو محاکمه انگیزه سیاسی داشت.

هنگامی که اوکراین در تابستان 2012 میزبان مسابقات فوتبال (فوتبال) قهرمانی اروپا بود،

تعدادی از کشورهای اتحادیه اروپا با تحریم این رویداد نگرانی خود را نسبت به زندان تیموشنکو اعلام کردند.

در انتخابات پارلمانی اکتبر 2012، حزب حاکم مناطق با 185 کرسی به عنوان بزرگترین بلوک ظاهر شد.

حزب پدری تیموشنکو 101 کرسی، ائتلاف دموکراتیک اوکراین برای اصلاحات (UDAR) به رهبری ویتالی کلیچکو 40 کرسی را به دست آورد

و حزب سووبودا (“آزادی”) فوق ملی گرا با کسب 37 کرسی، نمایشی شگفت انگیز داشت.

تیموشنکو با به چالش کشیدن اعتبار نتایج، دست به اعتصاب غذا زد.

اگرچه ناظران بین المللی به بی نظمی در برخی رقابت‌ها اعتراف کردند، پارلمان اروپا انتخابات را نسبتاً عادلانه توصیف کرد و احزاب اصلی مخالف نتایج رسمی را پذیرفتند.

در دسامبر 2012، نخست‌وزیر آزاروف، دولت را با حمایت کمونیست‌ها و نمایندگان مستقل تشکیل داد.

در رخدادی که به طور گسترده به عنوان تلاشی برای ازبین بردن روابط با اتحادیه اروپا تلقی می‌شد، یانوکوویچ لوتسنکو زندانی را عفو کرد و دستور آزادی او را در آوریل 2013 صادر کرد.

جنبش اعتراضی میدان کیف

مسیر حمایت از اروپا در اوکراین در نوامبر 2013 به طور ناگهانی متوقف شد، زمانی که توافقنامه برنامه ریزی شده ارتباط با اتحادیه اروپا تنها چند روز قبل از برنامه ریزی برای امضای آن لغو شد.

این توافق روابط سیاسی و اقتصادی نزدیک‌تری بین اتحادیه اروپا و اوکراین در برداشت، اما یانوکوویچ در برابر فشارهای شدید مسکو تسلیم شد.

اعتراضات خیابانی در کیف آغاز شد و لوتسنکو و کلیچکو به عنوان رهبران بزرگترین تظاهرات پس از انقلاب نارنجی ظاهر شدند.

پلیس با خشونت جمعیت را در میدان نزاله‌ژنوستی کیف (“میدان استقلال”) متفرق کرد و با ادامه اعتراضات در دسامبر، تظاهرکنندگان ساختمان شهرداری کیف را اشغال کردند و از یانوکوویچ خواستند استعفا دهد.

روسیه نیز به نوبه خود پیشنهاد کاهش قیمت گاز طبیعی و خرید 15 میلیارد دلار اوراق قرضه اوکراینی را برای حمایت از اقتصاد متزلزل این کشور ارائه کرد.

هنگامی که تظاهرات در ژانویه 2014 جای خود را به شورش داد، یانوکوویچ مجموعه‌ای از قوانین را امضا کرد که حق اعتراض را محدود می‌کرد و صدها هزار نفر در واکنش به خیابان‌های کیف ریختند.

درگیری‌های خونین بین پلیس و معترضان به وقوع پیوست و ده‌ها نفر از هر طرف زخمی شدند.

در 22 ژانویه دو معترض در درگیری با پلیس کشته شدند و تظاهرات به زودی به شرق اوکراین گسترش یافت، منطقه ای که به طور سنتی از یانوکوویچ و روابط نزدیکتر با روسیه حمایت می‌کرد.

معترضان وزارت دادگستری کیف را اشغال کردند و پارلمان قوانین ضد اعتراضی را با عجله لغو کرد.

در حالی که گفتگوها بین یانوکوویچ و رهبران مخالف ادامه داشت، آزاروف از سمت نخست وزیری استعفا داد.

در فوریه صدها معترض به عنوان بخشی از توافق عفو عمومی که منجر به تخلیه تظاهرکنندگان از ساختمان‌های دولتی شد، از زندان آزاد شدند.

با این حال، گرم شدن تنش‌ها کوتاه مدت بود، زیرا نمایندگان اپوزیسیون پارلمان در تلاش برای محدود کردن اختیارات ریاست جمهوری با مخالفت مواجه شدند و نبرد در خیابان ها چرخشی مرگبار گرفت.

بیش از 20 نفر کشته و صدها نفر مجروح شدند که نیروهای دولتی در 18 فوریه تلاش کردند تا میدان را بازپس گیرند.

25000 معترض باقی مانده در میدان، در تلاش برای جلوگیری از حمله دیگری، اردوگاه خود را با آتش سوزی حفظ کردند.

معترضان در شهرهای لویو و ایوانو-فرانکیفسک در غرب اوکراین ساختمان‌های دولتی را تصرف کردند و مقامات اتحادیه اروپا تهدید کردند که اوکراین را تحریم می‌کند

مگر اینکه دولت یانوکوویچ اقداماتی را برای کاهش تنش انجام دهد.

آتش بس پیشنهادی محقق نشد و در 20 فوریه خشونت ها در کیف به شدت افزایش یافت و پلیس و نیروهای امنیتی دولتی به جمعیت معترضان شلیک کردند.

ده ها نفر کشته و صدها نفر زخمی شدند؛

رهبران اتحادیه اروپا به وعده خود مبنی بر اعمال تحریم ها علیه اوکراین عمل کردند.

کنترل دولت مرکزی در غرب اوکراین همچنان رو به کاهش بود، زیرا نیروهای مخالف پاسگاه های پلیس و دفاتر دولتی در لوتسک، اوژهرود و ترنوپیل را اشغال کردند.

خونین ترین هفته در تاریخ اوکراین پس از فروپاشی شوروی در 21 فوریه با توافق اتحادیه اروپا بین یانوکوویچ و رهبران اپوزیسیون به پایان رسید

که خواستار برگزاری انتخابات زودهنگام و تشکیل یک دولت وحدت موقت بود.

مجلس با تصویب اکثریت قاطع قانون اساسی 2004 را کنسل و در نتیجه، قدرت ریاست جمهوری را کاهش داد.

در رای‌گیری‌های بعدی، مجلس عفو کامل معترضان را تصویب کرد،

ویتالی زاخارچنکو وزیر امور داخلی را به دلیل نقشش در دستور سرکوب میدان برکنار کرد

و عناصر قانون حقوقی را که تیموشنکو بر اساس آن تحت تعقیب قرار گرفته بود، جرم‌زدایی کرد.

یانوکوویچ که پایگاه قدرت او در حال فروپاشی بود، پیش از رای گیری استیضاح که او را از اختیاراتش به عنوان رئیس جمهور سلب کرد، از پایتخت گریخت.

در همین حال، تیموشنکو که از زندان آزاد شده بود، به کیف سفر کرد و در آنجا سخنرانی پرشور خود را برای جمعیتی که در میدان جمع شده بودند ایراد کرد.

الکساندر تورچینوف معاون رهبر سرزمین پدری به عنوان سرپرست رئیس جمهور منصوب شد، اقدامی که یانوکوویچ آن را کودتا خواند.

در 24 فوریه، دولت موقت، یانوکوویچ را به قتل عام در ارتباط با مرگ معترضان میدان استقلال کیف متهم کرد و حکم بازداشت او را صادر کرد.

اقتصاد اوکراین، بر اثر این درگیری‌ها به شدت آسیب دید.

دولت موقت اوکراین، رهبر سرزمین پدری، آرسنی یاتسنیوک را به عنوان نخست وزیر منصوب کرد و انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری برای می 2014 برنامه ریزی شد.

یانوکوویچ دوباره در 28 فوریه در روستوف روسیه ظاهر شد و یک سخنرانی سرسختانه به زبان روسی ایراد کرد و اصرار داشت که هنوز رئیس جمهور قانونی اوکراین است.

این داستان ادامه دارد…

رونوشت:
britannica