فهرست مطالب
در روز ۲ تیر ۱۲۸۷ مصادف با 1908 میلادی، ساختمان مجلس شورای ملی توسط قزاقان مسلح روس به فرماندهی کلنل لیاخوف به توپ بسته شد.
تاریخ امروز؛
به گزارش ره آوردنیوز، به توپ بستن مجلس به دستور محمدعلی شاه قاجار محصول نزاع‌ها و كشمكش‌های بين دو نيروی عمده يعنی شاه و مليّون بود؛
شاه خود را «ظل الله» می دانست و همه كس را مطيع خود بدون هيچ قيد و شرطي؛ ولی آزديخواهان و سران انجمنها خواهان آزادی و مساوات و محدوديت شاه بودند و به طور كلی خواهان مشروطيت.
احمد کسروی در کتاب “تاریخ مشروطه ایران” در خصوص به توپ بستن مجلس می‌نویسد: «از روزی كه جنبش مشروطه‌خواهی در ايران آغاز گرديد، محمدعلی ميرزا كه آن زمان وليعهد می بود، روی دشمنی نشان داد؛ زيرا از آغاز زندگی با فرمانروايی خودكامانه بار آمده و هميشه مردم را زيردست خود ديده بود، و اين بار دشوار می افتاد كه مردم سری افرازند، و در برابر او ايستاده سخن از كشور و كارهای آن رانند، و خود كسی نمی بود، كه معنی مشروطه يا سررشته‌داری توده را نيك بداند و از سودهاي آن آگاه باشد و بنام دلبستگی به كشور و نيرومندی آن از هوس های خود چشم پوشد. يك مرد كوتاه‌انديشی بيش نمی بود.»
ره آورد نیوز را در اینستاگرام دنبال کنید؛ روی نوشته کلیک کنید…
حادثه به توپ بستن مجلس که از خشن‌ترین مقاطع حوادث عصر مشروطه بود، نقطه اوج درگیری نظام استبدادی قاجار با مردم بود.
به توپ بستن مجلس شورای ملی در دومین هفته رییس‌الوزرایی میرزا احمدخان مشیرالسلطنه و در شرایطی که محمدعلی شاه با راهنمایی نظامیان روس نقاط مختلف تهران را به ستاد عملیاتی خود علیه مشروطه‌خواهان تبدیل کرده بود، رخ داد.
محمدعلی شاه که از زمان مرگ پدرش (مظفرالدین شاه) مایل به سازش و مماشات با رهبران نهضت مشروطه نبود، عملا روبه‌روی مردم، مشروطه‌خواهان و نمایندگان مجلس قرار گرفت.
محمدعلی شاه برخلاف تظاهری که در عهد صدارت عین‌الدوله به علاقه‌مندی به مشروطه داشت، از همان آغاز سلطنت به مخالفت با مجلس پرداخت.
در مراسم تاج‌گذاری خویش مجلسیان را دعوت نکرد؛ وزراء خود را هم به مخالفت و بی‌اعتنایی به مجلس تکلیف یا تشویق کرد.
مساله تشکیل انجمن های ایالتی و مخالفت محمد علی شاه قاجار
مساله انجمن‌های سیاسی و رسمی بهانه دیگری به محمدعلی شاه داد تا به فکر کودتا علیه مجلس باشد.
از همان اوایل تشکیل انجمنها، این امر مورد مخالفت شاه بود. در این میان انجمن تبریز بیشتر از سایر انجمنها مورد حمله قرار گرفت.
انجمن ایالتی تبریز، خواستار تشکیل انجمن‌های ایالتی و ولایتی در سراسر کشور شدند. این امر می‌توانست به گسترش مشروطه در ایالات کمک کند و در واقع ایالات به عنوان ستون‌های خیمه مشروطه یعنی مجلس عمل نمایند.
انجمن‌های سیاسی نیز در بهارستان متحصن شده و خواستار ایجاد قشون ملی، دریافت پول مقرره از شاهزادگان ـ که مجلس وضع نموده بود ـ و واگذاری حفظ و حراست شهر به آنان بودند. طرح قشون ملی سبب شد تا شاه سواران آذربایجانی را به پایتخت فراخواند و نیز چند هنگ شاهسون و بختیاری را به تهران آورد تا کار انقلاب را یک‌سره کند.
مشروعه‌خواهان نیز به رهبری شیخ فضل‌الله نوری در میدان توپخانه اجتماع کردند و به جمع عظیمی علیه مشروطه و پارلمان مبدل شدند.
بریگاد قزاق نیز به بهانه جلوگیری از آشوب و در واقع در جهت سرکوبی مشروطه‌خواهان در میدان توپخانه به نگهداری اجتماع‌کنندگان گماشته شدند.
در این هنگام بود که انجمن ایالتی تبریز با ارسال تلگراف به سایر انجمن‌های رسمی، خلع محمدعلی شاه را خواستار شد.
مجلس نیز سه روش: آرایش دفاعی در نگهبانی مجلس و مقابله با حمله محتمل قزاقان، فرستادن نامه اعتراض به شاه و صدور بیانیه به سفارت‌های خارجی را در پیش گرفت. از سویی عضدالملک، رئیس ایل قاجار به حضور شاه رفت و به وی متذکر شد اگر شاه دست از اقدامات خود برندارد ایل قاجار او را خلع و ولیعهد را جانشین او خواهد نمود.
از این رو حمایت طیف‌های مختلف مشروطه‌خواه سبب شد تا محمدعلی شاه قرآنی مهرشده را در همراهی با مشروطه توسط هیأت دولت به مجلس ارسال نماید.
سوء قصد به جان محمد علی شاه قاجار و بهانه برای به توپ بستن مجلس
با وجود این، حادثه سوء‌قصد به محمد‌علی‌شاه در ۲۵ محرم ۱۳۲۶ جای آشتی و مدارا نگذاشت.
شاه که از حادثه جان سالم به در برده بود، ده روز بعد به مجلس اولتیماتوم داد که عاملان سوء‌قصد تا چند روز دیگر دستگیر شوند و در غیر این صورت خود شخصاً اقدام خواهد نمود.
اندکی بعد شاه دستور توقیف متهمان به سوء‌قصد را صادر کرد و عده‌ای از رجال به خانه عضدالملک روانه شدند.
از این پس ظاهراً خود عضدالملک نیز خواه‌ناخواه به اردوی مخالفان استبداد نزدیکتر شد.
واقعه تحصن رجال و رهبران آزادیخواه در منزل عضدالملک در ربیع‌الثانی ۱۳۲۶ باعث معزز شدن او در میان مشروطه‌خواهان گردید و دشمنی شاه را با او برانگیخت. سرانجام شاه به قصد استراحت از شهر خارج و به باغ شاه عزیمت نمود.
سیم‌های تلگراف قطع گردید تا از ارسال خبر به دیگر شهرها جلوگیری شود. با وجود این بهبهانی و طباطبایی تلگراف‌هایی به شهرها ارسال نمودند و از آن‌ها یاری خواستند.
سرانجام با دستور شاه، لیاخوف، فرمانده بریگاد قزاق، در ۲۳ جمادی‌الاول ۱۳۲۶ مجلس را به توپ بست و عمر دموکراسی پارلمانی موقتاً به پایان رسید. حمله‌ای که ۳۰۰ کشته و ۵۰۰ زخمی به جای گذاشت. عده زیادی دستگیر و به باغشاه اعزام شدند و برخی در باغشاه به قتل رسیدند.
حادثه دوم تیر سبب انحلال مجلس اول و به هم ریختن اوضاع تهران شد، ولی قیام‌هایی در تبریز، گیلان، اصفهان، مشهد و نقاط دیگر رخ داد.
با این همه، استبداد صغیر دوامی نداشت و در کمتر از یک سال عمر حکومت محمدعلی شاه قاجار به پایان رسید.
روز ۲۵ تیر ۱۲۸۸ تهران به تصرف مخالفان محمدعلی شاه درآمد و در پی این واقعه شاه به اتفاق اعضای خانواده و صد‌ها قزاق مسلح به باغ سفارت روسیه در زرگنده پناهنده شد و شورای ۲۲ نفره‌ای که بعد‌ها تشکیل شد، محمدعلی شاه را از سلطنت خلع کرد.
بیشتر بخوانید…
صدور فرمان تأسیس عدالت‌خانه توسط مظفرالدین شاه قاجار
محمد علی شاه، ششمین پادشاه قاجار در ایتالیا درگذشت
ناصرالدین شاه قاجار به ضرب گلوله میرزا رضا کرمانی به قتل رسید
