محاصره برلین؛ اولین درگیری بزرگ جنگ سرد

رقابت جنگ سرد بین ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی که برای چندین دهه به طول انجامید، منجر به سوء ظن ضدکمونیستی و حوادث بین المللی شد که این دو ابرقدرت را به آستانه فاجعه هسته‌ای رساند.

به گزارش ره آورد نیوز، محاصره برلین تلاشی بود در سال 1948 میلادی مصادف با 1327 شمسی، توسط اتحاد جماهیر شوروی برای محدود کردن توانایی ایالات متحده، بریتانیا و فرانسه برای سفر به بخش‌هایی از برلین که در آلمان شرقی تحت اشغال اتحاد جماهیر شوروی بود.

در ژوئن 1948، تنش‌های فراوان بین اتحاد جماهیر شوروی و متحدان سابق آن در جنگ جهانی دوم، به یک بحران تمام عیار در شهر برلین منجر شد.

شوروی که از سیاست جدید ایالات متحده مبنی بر کمک اقتصادی به آلمان و دیگر کشورهای اروپایی برای معرفی ارز واحد به ستوه آمده بود، تمام راه آهن، جاده و کانال در آلمان را مسدود کرد.

دسترسی به مناطق غربی برلین ناگهان مسدود شد و دسترسی حدود 2.5 میلیون غیرنظامی به غذا، دارو، سوخت، برق و سایر کالاهای اساسی کاملاً بسته شد.

در نهایت، قدرت‌های غربی برای رفع این مشکل یک حمل‌ونقل هوایی ایجاد کردند که نزدیک به یک سال طول کشید.

این خطوط هوایی تدارکات و کمک‌های حیاتی را به برلین غربی می‌رساند.

محاصره برلین و پاسخ متفقین در قالب خطوط هواپیمایی برلین، نشان دهنده اولین درگیری بزرگ جنگ سرد بود.

پیامدهای جنگ سرد؛ تقسیم آلمان پس از جنگ جهانی دوم

در پایان جنگ جهانی دوم، ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه و اتحاد جماهیر شوروی آلمان شکست خورده در جنگ جهانی دوم را به چهار منطقه اشغالی تقسیم کردند.

این تقسیم بندی در کنفرانس یالتا در فوریه 1945 مشخص شده بود و در اواخر همان سال در پوتسدام رسمیت یافت.

برلین، اگرچه در داخل منطقه تحت اشغال شوروی قرار داشت، اما در تقسیم بندی، بخش غربی شهر در دست متفقین و شرق تحت کنترل شوروی قرار گرفت.

اگر برنامه‌های اتحاد جماهیر شوروی و متحدان غربی آن در زمان جنگ همسو شده بود، اما در مورد آینده آلمان شروع به واگرایی کرد.

اتحاد جماهیر شوروی به رهبری ژوزف استالین می‌خواست آلمان را از نظر اقتصادی تنبیه کند و این کشور را مجبور به پرداخت غرامت جنگی و کمک به فناوری صنعتی خود برای کمک به احیای شوروی پس از جنگ کند.

از سوی دیگر، متفقین به دنبال هدف دیگری بودند؛ بهبود اقتصاد آلمان به عنوان یک کشور حائل دموکرات در برابر گسترش کمونیسم از اروپای شرقی، که استالین نفوذ شوروی را در آن تحکیم کرده بود، حیاتی به نظر می‌رسید.

دکترین ترومن و طرح مارشال در دوران جنگ سرد

در مارس 1947، پس از آغاز شورش‌های کمونیستی در یونان و ترکیه، رئیس‌جمهور ایالات متحده، هری اس. ترومن، در سخنرانی خود در کنگره اعلام کرد که ایالات متحده از این پس از «مردم آزاد که در برابر تلاش برای انقیاد توسط اقلیت‌های مسلح یا فشارهای خارجی مقاومت می‌کنند، حمایت و کمک نظامی خواهد کرد».

این سیاست که به دکترین ترومن معروف شد، دوران جدیدی از تعامل جهانی را برای ایالات متحده به وجود آورد و به بیان‌دیگر شکاف فزاینده بین دموکراسی‌های غربی و اتحاد جماهیر شوروی به وجود آورد.

اینستاگرام ره آورد نیوز

در ژوئن همان سال، جورج سی مارشال، وزیر امور خارجه ایالات متحده، برنامه بازیابی اروپا را اعلام کرد که به طرح مارشال معروف است.

این توسعه اقتصادی که به “دکترین ترومن و طرح مارشال” معروف شد با هدف کمک به آلمان و دیگر کشورهای اروپایی پس از ویرانی‌های جنگ جهانی دوم  از سوی ایالات متحده آمریکا اعلام شد.

هدف از این سیاست این بود که آسیب‌پذیری کشورهای اروپایی ویران شده پس از جنگ در برابر جاذبه کمونیسم را کمتر کند.

طرح مارشال که در آوریل 1948 اجرا شد، مستقیماً با دیدگاه استالین از جهان پس از جنگ مغایرت داشت؛ او امیدوار بود که ایالات متحده به طور کامل از اروپا خارج شود و اتحاد جماهیر شوروی به عنوان کشور برتر در منطقه باقی بماند.

تصمیم شوروی برای محاصره برلین

در نیمه اول سال 1948، نمایندگان ایالات متحده، بریتانیا و فرانسه در لندن گرد هم آمدند تا در مورد آینده آلمان گفتگو کنند.

در نتیجه، ایالات متحده و بریتانیا توافق کردند که مناطق اشغالی خود را با هدف ایجاد یک ایالت واحد و متحد آلمان غربی شامل مناطق تحت اشغال ایالات متحده، بریتانیا و فرانسه تشکیل دهند.

مطالب مرتبط…

بحران ملی شدن کانال سوئز در اوج جنگ سرد/ اولین رویارویی بریتانیا، فرانسه و اسرائیل در مقابل آمریکا

5 رخدادی که ممکن بود جنگ سرد را داغ کند!

هنگامی که شوروی از این برنامه‌ها در مارس 1948 مطلع شد، از شورای کنترل متفقین که پایان جنگ جهانی دوم برای هماهنگ کردن سیاست اشغال بین مناطق تشکیل جلسه داده بود، خارج شد.

در ژوئن، مقامات ایالات متحده و بریتانیا بدون اطلاع همتایان شوروی خود، واحد پول جدید آلمان را به “بیزونیا” و برلین غربی معرفی کردند.

اتحاد جماهیر شوروی با تلقی این موضوع به عنوان نقض قراردادهای پس از جنگ، فوراً واحد پولی خود به نام “اوستمارک” را در برلین و آلمان شرقی صادر کرد.

در همان روز – 24 ژوئن 1948 – آنها تمام راه‌ها، راه‌آهن و کانال‌های دسترسی به مناطق تحت اشغال متفقین برلین را مسدود کردند و اعلام کردند که مدیریت چهارجانبه شهر به پایان رسیده است.

واکنش متفقین به محاصره برلین

شوروی با محاصره خود، حدود 2.5 میلیون غیرنظامی را در سه بخش غربی برلین از دسترسی به برق و همچنین غذا، زغال سنگ و سایر منابع حیاتی محروم کرد.

اگرچه تعداد ارتش سرخ از نیروهای نظامی متفقین در برلین و اطراف آن بسیار بیشتر بود، طبق توافق نامه‌های کتبی با اتحاد جماهیر شوروی از سال 1945، ایالات متحده و بریتانیا کنترل سه کریدور هوایی 20 مایلی از آلمان غربی به برلین غربی را حفظ کردند.

در آغاز 26 ژوئن 1948، دو روز پس از اعلام محاصره، هواپیماهای آمریکایی و بریتانیایی بزرگترین عملیات امداد هوایی در تاریخ را انجام دادند و حدود 2 میلیون 300 هزار تن تجهیزات را با بیش از 270 هزار پرواز پرواز در مدت 11 ماه به برلین غربی منتقل کردند.

در حالی که استالین امیدوار بود محاصره برلین متفقین را مجبور به دست کشیدن از تلاش‌های خود برای ایجاد یک کشور آلمان‌غربی کند، موفقیت پرواز هوایی برلین تأیید کرد که چنین امیدهایی بیهوده است.

در ماه مه 1949، زمانی که شوروی محاصره را لغو کرد، بحران برلین عمیق‌تر شد و شهر به دو بخش شرقی و غربی تقسیم شد و جنگ سرد به طور جدی آغاز شد.