فهرست مطالب
چرنوبیل یک نیروگاه هسته ای در اوکراین است که در 26 آوریل 1986 محل یک حادثه فاجعه بار هسته ای بود. یک آزمایش معمول در نیروگاه به طرز وحشتناکی اشتباه انجام شد و دو انفجار مهیب سقف 1000 تنی یکی از راکتورهای نیروگاه را منفجر کرد.
این انفجار 400 برابر بیشتر از بمب اتمی پرتاب شده بر روی هیروشیما تشعشعات آزاد کرد.
بدترین فاجعه اتمی در تاریخ باعث کشته شدن دو کارگر در انفجارها شد و در عرض چند ماه، حداقل 28 نفر دیگر بر اثر قرار گرفتن در معرض تشعشعات حاد جان خود را از دست دادند. در نهایت، هزاران نفر علائمی از اثرات سلامتی – از جمله سرطان – را از پیامدهای این انفجار نشان دادند.
به گزارش ره آورد نیوز، فاجعه چرنوبیل نه تنها ترس از خطرات انرژی هسته ای را برانگیخت، بلکه عدم صراحت دولت شوروی را در برابر مردم شوروی و جامعه بین المللی آشکار کرد. این فروپاشی و پیامدهای آن هزینه پاکسازی هنگفتی را بر اتحاد جماهیر شوروی تحمیل کرد که به از دست دادن منبع اولیه انرژی منجر شد و ضربه جدی به غرور ملی وارد کرد.
میخائیل گورباچف، رهبر وقت شوروی، بعداً گفت که فکر می‌کند فروپاشی چرنوبیل، «حتی بیشتر از راه‌اندازی پرسترویکا از سوی من، شاید علت واقعی فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در پنج سال بعد بود».
چرنوبیل کجاست؟
چرنوبیل در شمال اوکراین و در 80 مایلی شمال کیف قرار دارد. شهر کوچکی به نام پریپیات در چند مایلی محل نیروگاه هسته ای ساخته شده بود تا کارگران و خانواده هایشان را در خود جای دهد.
ساخت نیروگاه چرنوبیل در سال 1977 آغاز شد، زمانی که این کشور هنوز بخشی از اتحاد جماهیر شوروی بود. تا سال 1983، چهار راکتور تکمیل شده بود و افزودن دو راکتور دیگر در سال های بعد برنامه ریزی شد.
در چرنوبیل چه گذشت؟
یک تمرین معمول برای آزمایش اینکه آیا یک سیستم خنک کننده آب اضطراری در هنگام قطع برق کار می کند یا خیر، در ساعت 1:23 بامداد 26 آوریل آغاز شد.
در عرض چند ثانیه، یک واکنش کنترل نشده باعث ایجاد فشار در راکتور شماره 4 به شکل بخار شد. بخار سقف راکتور را منفجر کرد و توده‌هایی از تشعشع و تکه‌هایی از سوخته‌های رادیواکتیو آزاد کرد.
حدود دو تا سه ثانیه بعد، انفجار دوم باعث پرتاب سوخت اضافی شد. آتش سوزی در پشت بام راکتور شماره 3 شروع شد و خطر رخنه در آن تاسیسات را به همراه داشت. سیستم‌های ایمنی خودکار که معمولاً وارد عمل می‌شدند به این دلیل نبودند که قبل از آزمایش خاموش شده بودند.
آتش نشانان در عرض چند دقیقه به محل حادثه رسیدند و برای محافظت از آنها در برابر تشعشعات بدون تجهیزات، شروع به مهار آتش کردند. بسیاری از آنها به زودی در میان 28 کشته بر اثر قرار گرفتن در معرض تشعشع حاد قرار گرفتند.
طبق مجموعه مستند CBC، Witness، گزارش‌های شاهدان عینی از آتش‌نشانانی که به مبارزه با آتش‌سوزی کمک کرده‌اند، تشعشعات را به‌عنوان «طعم فلز» و احساس درد مانند سوزن سوزن شدن بر روی صورت‌شان توصیف می‌کنند. چند روز بعد، بسیاری از آن آتش نشانان مرده بودند.
ساعت 5 صبح روز بعد بود که راکتور شماره 3 تعطیل شد. حدود 24 ساعت بعد، راکتورهای شماره 1 و 2 نیز تعطیل شدند.
در بعد از ظهر 26 آوریل، دولت شوروی نیروهای خود را برای کمک به مبارزه با آتش بسیج کرد. برخی از آنها را در پشت بام رآکتور پیاده کرد تا با خشم و عصبانیت زباله‌ها را از روی تاسیسات خارج کنند و برای خنک نگه داشتن راکتور آب بر روی آن اسپری کنند.
کارگران در عرض چند ثانیه جمع شدند تا قرار گرفتن در معرض تشعشعات آنها به حداقل برسد. خاموش کردن آتش سوزی ها با استفاده از شن، سرب و نیتروژن نزدیک به دو هفته طول کشید.
پریپیات تخلیه شد
در همین حال، پس از فاجعه چرنوبیل زندگی تقریباً یک روز در شهر همجوار پریپیات به روال معمول ادامه داشت. جدای از تماشای کامیون هایی که خیابان ها را با کف تمیز می‌کردند، در ابتدا نشانه های کمی از فاجعه در فاصله چند کیلومتری وجود داشت. تا روز بعد، 27 آوریل، که دولت تخلیه 50 هزار ساکن پریپیات را آغاز کرد.
به ساکنان گفته شد که فقط چند روز از محل سکونت خود دور خواهند بود، بنابراین آنها مقدار بسیار کمی از وسایل مورد نیاز زندگی خود را همراه خود بردند. اکثر آنها هرگز به خانه های خود باز نگشتند.
مخفی کاری در اتحاد جماهیر شوروی پس از فاجعه چرنوبیل
روزها طول کشید تا رهبری شوروی به جامعه بین المللی اطلاع دهد که فاجعه رخ داده است. دولت اتحاد جماهیر شوروی هیچ بیانیه رسمی در مورد این حادثه در مقیاس جهانی نداد تا زمانی که رهبران سوئدی وقتی اپراتورهای یک نیروگاه هسته ای در استکهلم سطوح پرتوهای غیرعادی بالایی را در نزدیکی نیروگاه خود ثبت کردند، توضیح خواستند.
سرانجام، در 28 آوریل، کرملین گزارش داد که یک حادثه در چرنوبیل رخ داده است و مقامات در حال رسیدگی به آن هستند. این بیانیه با پخش دولتی همراه شد که جزئیات حادثه هسته ای ایالات متحده در جزیره تری مایل و سایر حوادث هسته ای در کشورهای غربی را شرح داد.
سه روز بعد، رژه اول ماه مه شوروی برای تجلیل از کارگران طبق معمول در مسکو، کیف و مینسک پایتخت بلاروس برگزار شد – حتی در شرایطی که مقادیر خطرناک تشعشعات هنوز از نیروگاه ویران شده جریان داشت.
بیشتر مردم، حتی در داخل اوکراین، هنوز از حادثه، مرگ و میر و تخلیه عجولانه پریپیات بی اطلاع بودند.
تشعشعات رادیواکتیو پس از فاجعه
فاجعه چرنوبیل مقدار زیادی از مواد رادیواکتیو از جمله ید-131، سزیم-137، پلوتونیوم و استرانسیوم-90 را برای مدت 10 روز در هوا منتشر کرد.
این ابر رادیواکتیو به صورت گرد و غبار و زباله در هوا منتشر شده بود و توسط باد بر فراز اوکراین، بلاروس، روسیه، اسکاندیناوی و سایر نقاط اروپا منتقل شد.
میخائیل گورباچف، رهبر اتحاد جماهیر شوروی، در تلاش برای مهار این وضعیت، در 14 مه دستور داد صدها هزار نفر از جمله آتش نشانان، نیروهای ذخیره نظامی و معدنچیان برای کمک به پاکسازی به محل اعزام شوند. این سپاه تا سال 1989 به طور پیوسته، اغلب با تجهیزات حفاظتی ناکافی، برای پاکسازی آوارها و مهار فاجعه کار می کرد.
تابوتخانه چرنوبیل
طی یک دوره ساخت و ساز شتابزده 206 روزه، خدمه یک تابوت فولادی و سیمانی برای دفن رآکتور آسیب دیده و جلوگیری از انتشار تشعشعات دیگر برپا کردند.
همانطور که یاروسلاو ملنیک، مدیر تصفیه سابق، در ژانویه ۲۰۱۷ به بی‌بی‌سی گفت: «ما در سه شیفت کار می‌کردیم، اما به دلیل خطر فقط پنج تا هفت دقیقه در هر نوبت. بعد از اتمام، لباس‌هایمان را در زباله‌ها می‌انداختیم.»
از سال 2010، یک کنسرسیوم بین المللی ساخت یک تابوت بزرگتر و ایمن تر را برای این سایت سازماندهی کرد. محفظه ایمن جدید 35000 تنی بر روی ریل ساخته شد و سپس در نوامبر 2016 بر روی راکتور آسیب دیده و تابوتخانه موجود احداث شد.
بر اساس آمار رسمی، پس از نصب ساختار جدید، تشعشعات نزدیک نیروگاه به تنها یک دهم سطوح قبلی کاهش یافت. این سازه طوری طراحی شده بود که بقایای رادیواکتیو را به مدت 100 سال در خود نگه دارد.
توده عظیم بتن ذوب شده در چرنوبیل
در اعماق زیرزمین راکتور 4، توده عظیمی از بتن ذوب شده، ماسه و سوخت هسته ای بسیار پرتوزا که به پای فیل چرنوبیل معروف است، قرار دارد.
این توده به دلیل ظاهر چروکیده آن نامگذاری شده است که برخی از ناظران را به یاد پوست چروکیده پای فیل می اندازد.
در دهه 1980، پای فیل حدود 10000 رونتگن در هر ساعت از خود ساطع می کرد که برای کشتن یک نفر در فاصله کمتر از دو دقیقه کافی بود. تا سال 2001، این نرخ به حدود 800 رونتگن در ساعت کاهش یافت.
چند نفر در چرنوبیل جان باختند؟
دولت اوکراین در سال 1995 اعلام کرد که 125000 نفر بر اثر تشعشعات چرنوبیل جان خود را از دست داده اند. گزارشی از انجمن چرنوبیل سازمان ملل در سال 2005 تخمین زد که در حالی که کمتر از 50 نفر در ماه های پس از حادثه کشته شدند، تا 9000 نفر در نهایت ممکن است به دلیل مرگ و میر بیش از حد ناشی از سرطان که به دلیل قرار گرفتن در معرض تشعشعات چرنوبیل جان خود را از دست بدهند.
تا سال 2005، طبق اعلام اتحادیه دانشمندان نگران، حدود 6000 سرطان تیروئید و 15 مورد مرگ ناشی از سرطان تیروئید به چرنوبیل نسبت داده شده است.
اثرات بهداشتی فاجعه چرنوبیل همچنان نامشخص است، جدای از 30 نفر اولیه که دولت شوروی تایید کرد که در اثر انفجارها و قرار گرفتن در معرض تشعشعات حاد کشته شده اند. هیچ مطالعه رسمی دولتی پس از انفجار برای ارزیابی اثرات آن بر کارگران، انحلال‌طلبان و جمعیت اطراف انجام نشد.
یک مطالعه در سال 2011 توسط مؤسسه ملی بهداشت ایالات متحده به این نتیجه رسید که قرار گرفتن در معرض ید-131 رادیواکتیو ناشی از ریزش چرنوبیل احتمالاً عامل سرطان تیروئید است که هنوز در میان افرادی که در زمان حادثه کودک یا نوجوان بودند گزارش شده است.
منطقه ممنوعه چرنوبیل
جدای از تلفات انسانی که از این فاجعه همیشه در حال آشکار شدن است، حادثه چرنوبیل همچنین منطقه عظیمی از زمین آلوده به تشعشعات را داراست.
منطقه ممنوعه چرنوبیل با وسعت 770 مایل در اطراف سایت برای سکونت انسان ایمن در نظر گرفته نمی شود و به دلیل گیاهان و خاک آلوده نمی توان از آن برای کشاورزی استفاده کرد. با این حال، تا سال 2017، کارآفرینان استفاده جدیدی از این قلمرو پیدا کردند.
در دسامبر 2017، یک شرکت اوکراینی-آلمانی به نام Solar Chernobyl ساخت یک نیروگاه خورشیدی عظیم را در قلمرو متروکه اعلام کرد. نیروگاه یک مگاواتی که تنها در فاصله چند صد فوتی راکتور 4 آسیب دیده ساخته شده بود، به 3800 پنل فتوولتائیک مجهز شد. دولت اوکراین گفت که مجموعه ای از شرکت ها قصد دارند تا در نهایت تا 99 مگاوات انرژی خورشیدی بیشتر در این سایت توسعه دهند.
این قدرت زیادی است، اما هنوز به خروجی قبلی نیروگاه هسته ای ویران شده نزدیک نیست. در زمان وقوع حادثه، چهار رآکتور چرنوبیل می توانستند هر کدام 1000 مگاوات برق تولید کنند.
زندگی حیوانات در چرنوبیل
در همین حال، طبق مطالعه آوریل 2016، حیات وحش، از جمله وجود گراز، گرگ و گاومیش کوهان دار آمریکایی، نشانه هایی از شکوفایی در سایت چرنوبیل را نشان دادند.
محققان خاطرنشان کردند که در حالی که قرار گرفتن در معرض تشعشع نمی تواند برای حیوانات مفید باشد، مزایای غیبت انسان بیشتر از خطر تشعشعات است.
چرنوبیل امروز
از سوی دیگر، انتظار نمی رود که انسان ها قصد زیست در این منطقه را داشته باشند.
از سوی دیگر مقامات اوکراین گفته اند که برای بیش از 24000 سال زندگی مردم در منطقه ممنوعه چرنوبیل امن نخواهد بود.
مطالب مرتبط…
فاجعه هسته ای چرنوبیل در اتحاد جماهیر شوروی
